Απόσπασμα από Συνέντευξη στο Ηλεκτρονικό Περιοδικό του Συνδέσμου Θηλασμού Ελλάδος-La Leche League Greece, “γαλουχώ”, Τεύχος 33 (13/07/2023).
Διαβάστε Ολόκληρη τη Συνέντευξη
Ένα ευρύ φάσμα αλλοιώσεων του μαστού μπορεί να προκύψει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, από καλοήθεις ή φλεγμονώδεις παθήσεις έως κακοήθεις όγκους. Οι φυσιολογικές μεταβολές του μαστού που επηρεάζονται από τις ορμόνες καθιστούν την ακτινολογική αξιολόγηση των βλαβών του μαστού πρόκληση. Η γνώση των απεικονιστικών χαρακτηριστικών των φυσιολογικών αλλαγών και των κοινών αλλοιώσεων του μαστού κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μπορεί να βοηθήσει τους ακτινολόγους να διαγνώσουν με ακρίβεια και να διαχειριστούν κατάλληλα τις καταστάσεις.
Οι περισσότερες αλλοιώσεις του μαστού που εντοπίζονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού είναι καλοήθεις. Ωστόσο, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η πιθανότητα καρκίνου του μαστού που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη, ώστε να αποφεύγεται η καθυστερημένη διάγνωση.
Σώζουμε τις περισσότερες ζωές με το να μην διακόπτουμε τον τακτικό έλεγχο. Οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες του Αμερικανικού Κολλεγίου Ακτινολογίας για την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό συνιστούν τη συνέχιση του τακτικού ελέγχου ακόμη και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού.
Για τις θηλάζουσες μητέρες που υποβάλλονται σε διαγνωστικές εξετάσεις μαστού, συνιστούμε την άντληση του γάλακτος πριν από αυτές. Αυτό μπορεί να ελαχιστοποιήσει την ενόχληση και καθιστά ευκολότερη την «ανάγνωση» για τον ακτινολόγο.
Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες οδηγίες του Αμερικανικού Κολλεγίου Ακτινολογίας:
- Οι έγκυες γυναίκες κάτω των 30 ετών που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, οι έγκυες γυναίκες ηλικίας 30 έως 39 ετών που διατρέχουν μέτριο ή υψηλό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και οι έγκυες γυναίκες 40 ετών και άνω θα πρέπει να υποβάλλονται σε ψηφιακή μαστογραφία προσυμπτωματικού ελέγχου με μολύβδινη θωράκιση της κοιλίας για την ελαχιστοποίηση της έκθεσης του εμβρύου σε ακτινοβολία. Εναλλακτικά, ο προσυμπτωματικός έλεγχος μπορεί να διενεργηθεί με τη χρήση ψηφιακής τομοσύνθεση μαστού (DBT), μιας τρισδιάστατης μαστογραφικής τεχνολογίας.
- Η υπερηχογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετο εργαλείο προσυμπτωματικού ελέγχου για ασθενείς με πυκνούς μαστούς. Το υπερηχογράφημα είναι ιδιαίτερα πολύτιμο όταν οι ασθενείς εμφανίζουν ψηλαφητό εύρημα.
- Αυθόρμητη μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη αιματηρή έκκριση από τη θηλή μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της πρώιμης γαλουχίας (σε ποσοστό έως και 20% των εγκύων γυναικών και 15% των γυναικών που θηλάζουν) λόγω των πολλαπλασιαστικών αλλαγών στα επιθηλιακά κύτταρα καθώς και της αυξημένης αγγείωσης του μαστού. Η κατάσταση αυτή είναι συνήθως αυτοπεριοριζόμενη. Ωστόσο, το επίμονο μονόπλευρο αιματηρό έκκριμα από τη θηλή μπορεί να αποτελεί παθολογική κατάσταση που εμφανίζεται δευτερογενώς σε λοίμωξη, θηλώματα ή καρκίνο του μαστού. Συνιστάται διαγνωστική απεικονιστική αξιολόγηση εάν υπάρχει υποψία παθολογικής έκκρισης από τη θηλή.
Η μαγνητική τομογραφία έχει περιορισμένο ρόλο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού λόγω ανησυχιών σχετικά με την έκθεση στο γαδολίνιο και περιορισμένων δεδομένων σχετικά με την ασφάλεια της τεχνικής για τέτοια χρήση. Σύμφωνα με τα κριτήρια καταλληλόλητας της ACR, η συνήθης χρήση της μαγνητικής τομογραφίας του μαστού δεν ενδείκνυται κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων. Αντίθετα, η χρήση της μαγνητικής τομογραφίας συνιστάται σε περιπτώσεις όπου η σχέση οφέλους-κινδύνου είναι σαφής.
Η βιοψία με κόπτουσα βελόνα θεωρείται ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας, αλλά πρέπει να δίνεται προσοχή λόγω του σχετικά υψηλού κινδύνου αιμορραγίας, λοίμωξης ή σχηματισμού συριγγίου γάλακτος.
Υπάρχει λόγος να καθυστερήσει μια εξέταση με το πρόσχημα ότι η μητέρα θηλάζει; Πότε χρειάζεται αληθινά να έχει αποθηλάσει μια μητέρα για να υποβληθεί σε κάποια εξέταση;
Όπως αναλυτικά προανέφερα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να καθυστερήσει μια γυναίκα τον προσυμπτωματικό ή συμπτωματικό της έλεγχο, ενώ θηλάζει.
Χρειάζεται εξειδίκευση στην αξιολόγηση των εξετάσεων όταν η μητέρα θηλάζει;
Η αξιολόγηση των απεικονιστικών μελετών του μαστού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού αποτελεί πρόκληση λόγω των φυσιολογικών και δομικών αλλαγών στον μαστό, καθώς και της ανάγκης εξισορρόπησης της μητρικής και εμβρυϊκής ευεξίας.
Χρειάζεται επομένως έμπειρος Ακτινοδιαγνώστης με ειδίκευση στην ακτινολογία του μαστού, με εμπειρία στην απεικόνιση του μαστού κατά την εγκυμοσύνη ή γαλουχία, ώστε να τεθεί ασφαλής διάγνωση. Και επί «φυσιολογικών» απεικονιστικών εξετάσεων, δεδομένου ότι η ευαισθησία των απεικονιστικών εξετάσεων μειώνεται αισθητά λόγω των αλλαγών γαλουχίας στο μαστό, αν μια μητέρα εξακολουθεί να ψηλαφά ένα ογκίδιο ή να έχει ένα σύμπτωμα από τον μαστό, πρέπει να εξετασθεί από χειρουργό μαστού – μαστολόγο, ο οποίος μπορεί να την υποβάλει, εφόσον υπάρχει κλινική υποψία, σε περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις.
