Η αντιμετώπιση

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

• Σταδιοποίηση

Οι γιατροί χρησιμοποιούν τη σταδιοποίηση για να εκτιμήσουν τους κινδύνους και τη πρόγνωση, σε συνδυασμό με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ασθενούς και τον τύπο του καρκίνου. Το σύστημα σταδιοποίησης ΤΝΜ χρησιμοποιείται ευρέως. Ο συνδυασμός του μεγέθους του όγκου και της διήθησης σε γειτονικούς ιστούς (Tumor-Όγκος), η διήθηση των λεμφαδένων (Νodal-Λεμφαδένες), και η ύπαρξη μεταστάσεων ή η διασπορά της νόσου (Metastasis-Μετάσταση) σε άλλα όργανα, θα κατατάξουν τον καρκίνο σε ένα από τα παρακάτω στάδια.

Το στάδιο του καρκίνου είναι θεμελιώδες για τις αποφάσεις που αφορούν στην θεραπεία. Όσο λιγότερο προχωρημένο είναι το στάδιο, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Η σταδιοποίηση συνήθως γίνεται δύο φορές: μετά τη κλινική και ακτινολογική εξέταση, όπως επίσης και μετά το χειρουργείο. Εάν πραγματοποιηθεί χειρουργείο, η σταδιοποίηση μπορεί, επίσης, να επηρεαστεί από την  ιστολογική εξέταση του αφαιρούμενου όγκου και των λεμφαδένων.

Επιπλέον ακτινολογικές εξετάσεις,  όπως η ακτινογραφία θώρακος, το υπερηχογράφημα κοιλίας ή η αξονική τομογραφία και το σπινθηρογράφημα οστών,  εάν χρειαστεί  γίνονται,  για να αποκλειστεί η ύπαρξη μεταστάσεων στους πνεύμονες, το ήπαρ και τα οστά. Η αξονική ή/και μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου θα πρέπει να γίνεται μόνο σε περίπτωση ύποπτης συμπτωματολογίας.

Όλες οι παραπάνω εξετάσεις συνήθως ενδείκνυνται μόνο για τα στάδια ΙΙ και πάνω (βλ. Παρακάτω). Χρησιμοποιούνται, επίσης, σε ασθενείς για τους οποίος σχεδιάζεται προεγχειρητική χημειοθεραπεία. Αντίθετα, για ασθενείς με μικρούς όγκους και απουσία ύποπτων λεμφαδένων (στάδιο Ι), δεν υπάρχει λόγος να γίνουν όλες αυτές οι εξετάσεις.

Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τα διάφορα στάδια του καρκίνου του μαστού. Οι ορισμοί είναι πολύ τεχνικοί, οπότε συνιστάται να απευθυνθείτε στον γιατρό σας για περισσότερες λεπτομέρειες:

• Αποτελέσματα της βιοψίας

Η βιοψία του όγκου πραγματοποιείται στο εργαστήριο. Η μέθοδος και το αποτέλεσμα αυτής της εξέτασης ονομάζεται ιστολογική. Μια δεύτερη ιστολογική πραγματοποιείται στους ιστούς του όγκου και των λεμφαδένων που αφαιρούνται με το χειρουργείο. Αυτή είναι πολύ σημαντική για να επιβεβαιώσει τα αποτελέσματα της βιοψίας, αλλά και για να δώσει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον καρκίνο.

Τα αποτελέσματα της εξέτασης της βιοψίας πρέπει να περιλαμβάνουν:

• Ιστολογικός τύπος: βασίζεται στον τύπο των κυττάρων που συνθέτουν τον όγκο. Οι καρκίνοι του μαστού σχηματίζονται σε ιστούς του μαστού, συνήθως τους πόρους και τα λόβια. Οι κύριοι ιστολογικοί τύποι του καρκίνου του μαστού είναι το πορογενές καρκίνωμα και το λοβιακό καρκίνωμα. Η ιστολογική εξέταση θα κατατάξει, επίσης, τον όγκο σε διηθητικό ή μη-διηθητικό. Οι μη-διηθητικοί καρκίνοι ονομάζονται και ενδοπορικό ( in situ).

• Βαθμός διαφοροποίησης: βασίζεται στο πόσο μοιάζουν τα καρκινικά κυτταρα με τα φυσιολογικά.

1. 1. Grade 1 ή καλά διαφοροποιημένος όγκος μοιάζει μορφολογικά με τα φυσιολογικά κύτταρα του μαστού και συνήθως αναπτύσσεται αργά
   2. Grade 2 ή μέτρια διαφοροποιημένος όγκος μοιάζει λιγότερο με τα φυσιολογικά κυτταρα του μαστού και αναπτύσσεται γρηγορότερα από τον όγκο grade 1
   3. Grade 3 ή αδιαφοροποίητος όγκος δεν μοιάζει με φυσιολογικά κύτταρα του μαστού και συνήθως μεγαλώνει γρήγορα.

Ένας μέτρια διαφοροποιημένος όγκος (grade 2) είναι μεταξύ των grade 1 και grade 3. Όσο χαμηλότερος είναι ο βαθμός διαφοροποίησης, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση.

Όταν σχεδιάζεται προ-εγχειρητική χημειοθεραπεία, τα αποτελέσματα της βιοψίας πρέπει να περιλαμβάνουν τη κατάσταση των ορμονικών υποδοχέων και του HER2. Εάν δεν σχεδιάζεται προεγχειρητική χημειοθεραπεία, αυτά μπορούν να εξετασθούν στον όγκο (και/ή στους λεμφαδένες) μετά τη χειρουργική αφαίρεση.

• Κατάσταση ορμονικών υποδοχέων για οιστρογόνα και προγεστερόνη. Τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να παρουσιάσουν υποδοχείς οιστρογόνων και υποδοχείς προγεστερόνης στην επιφάνειά τους ή στο εσωτερικό τους. Τα κύτταρα ορισμένων όγκων παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα υποδοχέων. Αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξη και ο πολλαπλασιασμός τους διεγείρονται από τις ορμόνες. Όγκοι με υψηλά επίπεδα οιστρογονικών υποδοχέων (ER+) και/ή προγεστερονικών υποδοχέων (PR+) έχουν καλύτερη πρόγνωση σε σχέση με όγκους που δεν έχουν οιστρογονικούς (ER-) και/ή προγεστερονικών υποδοχείς.

• Κατάσταση του υποδοχέα HER2. Το HER2 είναι μια πρωτεΐνη της κυτταρικής επιφάνειας που είναι παρούσα περίπου στο 20% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού. Το HER2 εμπλέκεται στην ανάπτυξη και τη μετανάστευση των κυττάρων. Η έκφραση του HER2 στον καρκινικό ιστό μπορεί να εκτιμηθεί με διάφορες εξετάσεις στο εργαστήριο: με ανοσοϊστοχημεία (IHC), με φθορίζοντα in situ υβριδισμό (FISH) ή με χρωμογονικό in situ υβριδισμό(CISH). Ένας καρκίνος είναι HER2 θετικός όταν το αποτέλεσμα της IHC είναι 3+, ή το αποτέλεσμα του FISH ή CISH είναι θετικό, όπως αναφέρεται στην ιστολογική έκθεση. Διαφορετικά, το HER2 είναι αρνητικό. Πριν να είναι διαθέσιμη η στοχεύουσα αντί-HER2 θεραπεία, οι HER2 θετικοί καρκίνοι είχαν πιο επιθετική συμπεριφορά σε σχέση με τους άλλους καρκίνους.

• Δείκτης πολλαπλασιασμού Ki-67. Το Ki-67 είναι μια πρωτεΐνη που ανευρίσκεται στους πυρήνες των κυττάρων όταν αυτοί διαιρούνται, αλλά όχι όταν είναι σε ηρεμία. Ο δείκτης επισήμανσης Ki-67 υποδηλώνει το ποσοστό των κυττάρων στα οποία μπορεί να ανιχνευτεί η Ki-67. Η ανάλυση του ποσοστού των διαιρούμενων κυττάρων είναι μια μέθοδος για να εκτιμηθεί το επίπεδο πολλαπλασιασμού του όγκου. Ταχέως πολλαπλασιαζόμενοι όγκοι αναπτύσσονται γρηγορότερα και έχουν χειρότερη πρόγνωση σε σχέση με βραδέως πολλαπλασιαζόμενους όγκους, αλλά την ίδια στιγμή, οι όγκοι με υψηλά επίπεδα πολλαπλασιασμού είναι πιο ευαίσθητοι στη χημειοθεραπεία.

• Υπογραφή πολυγονιδιακής έκφρασης (ONCOTYPE, MAMAPRINT κα). Η ανάλυση των ξεχωριστών γονιδίων που εκφράζονται στον όγκο μπορεί, επίσης, να πραγματοποιηθεί στο υλικό της βιοψία. Αυτή η ανάλυση της πολυγονιδιακής υπογραφής δεν είναι εξέταση ρουτίνας, αλλά μπορεί να βοηθήσει στην εκτίμηση του κινδύνου υποτροπής και της πιθανότητας να ωφεληθεί ο ασθενής από τη χημειοθεραπεία.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι δοκιμασίες που καθορίζουν τη κατάσταση των ορμονικών υποδοχέων και του HER2 μπορεί να δώσουν εσφαλμένα αποτελέσματα. Καμία δοκιμασία από αυτές που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη ταυτοποίηση της κατάστασης του HER2 δεν είναι 100% αξιόπιστη. Επιπλέον, είναι πιθανό το κομμάτι του όγκου που εξετάζεται να κατατάξει τον όγκο σαν HER2 αρνητικό, αλλά η εξέταση ενός άλλου μέρους του όγκου να τον κατατάξει σαν HER θετικό. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, όποτε είναι δυνατό, αυτές οι αναλύσεις πρέπει να γίνονται τόσο στο υλικό της βιοψίας όσο και στον ιστό του όγκου που αφαιρείται με το χειρουργείο.

Ένα άλλο πολύ σημαντικό μέρος της ιστολογικής εξέτασης μετά τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου είναι να ελεγχθεί αν ο όγκος έχει αφαιρεθεί πλήρως. Αυτό γίνεται εκτιμώντας εάν τα μικροσκοπικά άκρα του όγκου περιβάλλονται πλήρως από φυσιολογικό ιστό. Αυτό μπορεί να αναφερθεί σαν αρνητικά όρια εκτομής (εννοώντας ότι είναι πολύ πιθανό να έχει αφαιρεθεί όλος ο όγκος) ή σαν θετικά όρια εκτομής (εννοώντας ότι είναι πολύ πιθανό ότι δεν έχει αφαιρεθεί όλος ο όγκος).