ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ;
Σήμερα, δεν είναι ξεκάθαρο γιατί αναπτύσσεται ο καρκίνος του μαστού. Μερικοί μόνο παράγοντες κινδύνου έχουν προσδιοριστεί. Ένας παράγοντας κινδύνου αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου, αλλά δεν είναι ούτε αναγκαίος αλλά ούτε και αρκετός, ώστε να προκαλέσει καρκίνο από μόνος του. Ορισμένες γυναίκες με αυτούς τους παράγοντες κινδύνου δεν θα αναπτύξουν ποτέ καρκίνο του μαστού, και άλλες, με κανέναν από αυτούς τους παράγοντες θα αναπτύξουν καρκίνο του μαστού.
Η πλειοψηφία των καρκίνων του μαστού χρειάζονται οιστρογόνα για να αναπτυχθούν. Χωρίς οιστρογόνα σταματάει η ανάπτυξή τους ή αναπτύσσονται πιο αργά. Αυτός είναι ο λόγος που, με λίγες εξαιρέσεις, οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού συνδέονται με τα οιστρογόνα.
Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου του καρκίνου του μαστού στις γυναίκες είναι:
- Ηλικία: ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού αυξάνεται με τη πάροδο της ηλικίας.
- Γονίδια: μεταλλάξεις ορισμένων γονιδίων τα οποία κληρονομούνται από τη μητέρα ή τον πατέρα αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Λιγότερο από το 10% των καρκίνων του μαστού είναι κληρονομικοί
– Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού: η ύπαρξη ενός συγγενούς πρώτου βαθμού (μητέρα, αδερφή, κόρη, αδερφός και πατέρας) με καρκίνο του μαστού αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, ειδικά αν ο συγγενής ήταν κάτω από 45 ετών τη στιγμή της διάγνωσης.
– Όταν πολλά μέλη της οικογένειας έχουν προσβληθεί από καρκίνο του μαστού ή/και ωοθηκών σε νεαρή ηλικία, τίθεται υποψία γενετικής προδιάθεσης. Τα BRCA1 και BRCA2 είναι τα δύο κύρια γονίδια που συμμετέχουν στις οικογενείς μορφές του καρκίνου του μαστού.
– Σε μεταλλάξεις του BRCA1 ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής είναι 80-85%, με 60% πιθανότητα ανάπτυξης και στους δύο μαστούς. Τόσο ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού όσο και της θνησιμότητας μειώνεται με προφυλακτικό χειρουργείο. Η προσεκτική γενετική εκτίμηση και η ψυχολογική συμβουλευτική είναι απαραίτητα πριν απόφαση πραγματοποίησης τέτοιου χειρουργείου.
- Ατομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού: Ιστορικό καρκίνου του μαστού στο παρελθόν αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού σε διαφορετικό σημείο του μαστού ή στον άλλο μαστό.
- Έκθεση σε οιστρογόνα και προγεστερόνη κατά τη διάρκεια της ζωής:
– Γυναίκες με εμμηναρχή (έναρξη περιόδου) πριν τα 12 έτη και εμμηνόπαυση μετά τα 55 έτη έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.
– Γυναίκες που δεν έχουν τεκνοποιήσει ή τεκνοποίησαν πρώτη φορά μετά την ηλικία των 30, έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.
- Ιστορικό ορισμένων καλοηθών παθήσεων του μαστού: Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού είναι ιδιαίτερα υψηλός σε γυναίκες με δύο παθήσεις, που ονομάζονται άτυπη λοβιακή υπερπλασία και άτυπη υπερπλασία των πόρων.
- Γεωγραφικοί και κοινωνικοί παράγοντες: γυναίκες κάτοικοι δυτικών χωρών και γυναίκες με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.
- Χρήση φαρμάκων που περιέχουν οιστρογόνα και προγεστερόνη:
– Η χρήση του αντισυλληπτικού χαπιού, ειδικά πριν τη πρώτη εγκυμοσύνη, αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Αν μια γυναίκα δεν έχει πάρει αντισυλληπτικά για 10 χρόνια, ο αυξημένος κίνδυνος από την αγωγή αυτή δεν υφίσταται πια.
– Η χρήση θεραπείας ορμονικής αποκατάστασης μετά την εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Για τις γυναίκες που διέκοψαν τη θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης τουλάχιστον πριν από 5 χρόνια, ο κίνδυνος δεν είναι μεγαλύτερος σε σύγκριση με κάποια που δεν έλαβε ποτέ θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης.
- Ακτινοθεραπεία του μαστού κατά την παιδική ή την εφηβική ηλικία: έχοντας υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στη παιδική ή εφηβική ηλικία (συνήθως για τη θεραπεία λεμφώματος) αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού στην ενηλικίωση.
- Υπερβολικό βάρος και παχυσαρκία: οι υπέρβαροι ή οι παχύσαρκοι έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση. Αυτό οφείλεται, πιθανά, στη παραγωγή οιστρογόνων στο λιπώδη ιστό – η κύρια πηγή οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση.
- Κατανάλωση αλκοόλ και κάπνισμα: ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού αυξάνεται με την κατανάλωση αλκοόλ και με το κάπνισμα, αλλά οι μηχανισμοί δεν έχουν διασαφηνιστεί ακόμα.
Και άλλοι παράγοντες είναι ύποπτοι για συσχέτιση με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, αλλά τα στοιχεία είναι ανεπαρκή. Δυστυχώς, οι παράγοντες που έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση στον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού όπως η ηλικία, τα γονίδια, το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού και το ιστορικό άτυπης υπερπλασίας δεν μπορούν να τροποποιηθούν.
