Απόσπασμα από Συνέντευξη στο Ηλεκτρονικό Περιοδικό του Συνδέσμου Θηλασμού Ελλάδος-La Leche League Greece, “γαλουχώ”, Τεύχος 33 (13/07/2023).
Διαβάστε Ολόκληρη τη Συνέντευξη
Ο αποθηλασμός με χάπια δεν ενδείκνυται παρά μόνο σε όταν υπάρχουν σοβαρές ιατρικές ενδείξεις. Υπάρχει σαφής Ευρωπαϊκή Οδηγία (CMDh* 30/10/2014) για περιορισμό στη χρήση φαρμάκων για τη διακοπή του θηλασμού. Στις ΗΠΑ, επίσης, ο FDA (Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων) έχει απαγορεύσει τη χρήση των δισκίων αυτών για διακοπή του θηλασμού, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες, επειδή αυξάνουν το κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου στη μητέρα, επιληπτικών κρίσεων, καρδιαγγειακών διαταραχών, θανάτου και πιθανώς ψύχωσης.
Η καβεργολίνη (Dostinex) είναι το φάρμακο επιλογής για τις γυναίκες που έχουν ένδειξη να καταστείλουν αιφνιδίως τη γαλουχία τους. Η βρωμοκρυπτίνη δεν χρησιμοποιείται για την καταστολή της γαλουχίας. Έχει αποσυρθεί στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες επειδή αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου στη μητέρα, επιληπτικών κρίσεων, καρδιαγγειακών διαταραχών, θανάτου και πιθανώς ψύχωσης.
Έχει τεκμηριωθεί η αναζωπύρωση της γαλουχίας, δηλαδή η επανέναρξη της παροχής γάλακτος μέσα σε μία έως δύο εβδομάδες μετά την αρχική φαρμακολογική θεραπεία καταστολής. Η γυναίκα πρέπει να ενημερωθεί για το ενδεχόμενο αυτό.
Επομένως, οι γυναίκες με εγκατεστημένη παροχή γάλακτος θα επωφεληθούν από τον σταδιακό αποθηλασμό, καθώς είναι σημαντικό για τη σωματική και συναισθηματική ευεξία τόσο της μητέρας όσο και του παιδιού.
*CMDh είναι ένας ρυθμιστικός οργανισμός φαρμάκων που εκπροσωπεί τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)
Ποια είναι τα οφέλη του φυσικού αποθηλασμού;
Δεν υπάρχει ένας τρόπος για να σταματήσετε τον θηλασμό. Για πολλές μητέρες και μωρά, η διακοπή του θηλασμού γίνεται σταδιακά καθώς το παιδί μεγαλώνει και τρώει περισσότερες στερεές τροφές. Είναι σημαντικό οι στερεές τροφές να μην αντικαθιστούν απλώς το μητρικό γάλα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το μητρικό γάλα μπορεί να παίζει ρόλο στο να βοηθήσει το πεπτικό σύστημα του μωρού να αντιμετωπίσει τις πρώτες στερεές τροφές. Μόλις αρχίσει να τρώει στερεές τροφές, το μωρό σας θα εξακολουθήσει να χρειάζεται μητρικό γάλα ως κύριο ρόφημά του τουλάχιστον μέχρι το 1ο έτος.
Ο αποθηλασμός μπορεί να είναι είτε προγραμματισμένος (από τη μητέρα) είτε φυσικός (από το βρέφος).
Ο φυσικός αποθηλασμός συμβαίνει καθώς το βρέφος αρχίζει να τρέφεται με αυξανόμενες ποσότητες και τύπους συμπληρωματικών τροφών, ενώ εξακολουθεί να θηλάζει κατά βούληση. Όταν εφαρμόζεται ο φυσικός αποθηλασμός, ο πλήρης απογαλακτισμός λαμβάνει χώρα συνήθως μεταξύ δύο και τεσσάρων ετών. Στους δυτικούς πολιτισμούς, εξακολουθεί να υπάρχει μια σχετική “δυσανεξία” σε αυτό το είδος αποθηλασμού και πολλές μητέρες που θηλάζουν μεγαλύτερα βρέφη και παιδιά, θηλάζουν ιδιωτικά στο σπίτι και κρυφά.
Ο προγραμματισμένος αποθηλασμός (αποθηλασμός με πρωτοβουλία της μητέρας) συμβαίνει όταν η μητέρα αποφασίζει να αποθηλάσει χωρίς να έχει ενδείξεις από το βρέφος ότι είναι έτοιμο να σταματήσει τον θηλασμό. Μερικοί λόγοι που συνήθως οδηγούν στον προγραμματισμένο αποθηλασμό περιλαμβάνουν τους ακόλουθους: ανεπαρκές γάλα ή ανησυχίες για την ανάπτυξη του μωρού, επώδυνος θηλασμός ή μαστίτιδα, επιστροφή στην εργασία, νέα εγκυμοσύνη, επιθυμία του συντρόφου ή άλλου φροντιστή για να μπορεί να χορηγεί γεύματα, ή οδοντοφυΐα. Αυτές οι καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρο πλήρη αποθηλασμό, παρά την αρχική πρόθεση της μητέρας να συνεχίσει τον θηλασμό, ιδίως αν η μητέρα δεν έχει σωστή πληροφόρηση, καθοδήγηση ή συμπαράσταση ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις καταστάσεις αυτές.
Τα οφέλη του φυσικού αποθηλασμού
- Είναι μια φυσική διαδικασία, που υπαγορεύεται από το σώμα του μωρού – όπως ακριβώς και κάθε άλλο ζώο. Τα μωρά τρώνε στερεές τροφές όταν είναι έτοιμα και ουσιαστικά δεν υπάρχει άγχος. Ακολουθούν το ένστικτό τους, πειραματίζονται και μαθαίνουν, όπως θα έκαναν με οποιαδήποτε άλλη δεξιότητα.
- Το μεγαλύτερο όφελος είναι ότι το παιδί σας συνεχίζει να λαμβάνει μια ισορροπημένη διατροφή μέσα από το μητρικό γάλα.
- Το ανοσοποιητικό του σύστημα συνεχίζει να ενισχύεται καθώς το μωρό μεγαλώνει.
- Επιπλέον, όσο περισσότερο αφήνετε το παιδί να θηλάζει μέχρι να είναι έτοιμο να απογαλακτιστεί με φυσικό τρόπο, τόσο μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού ή/και των ωοθηκών.
- Παρατείνεται για μερικούς μήνες ακόμη ο χρόνος σύνδεσης της μητέρας με το μωρό.
- Διδάσκει στα μωρά να αποκτούν τον έλεγχο. Το φαγητό πρέπει να είναι μια συνειδητή διαδικασία, ειδικά αργότερα στη ζωή. Δεν μπορούμε να τρώμε ό,τι θέλουμε, όποτε θέλουμε. Πρέπει να αναλάβουμε ενεργό ρόλο στη διαχείριση της διατροφής μας. Στα μωρά δεν επιτρέπεται αυτή η αυτονομία όταν ταΐζονται με το ζόρι, οπότε δεν μαθαίνουν ποτέ να μετράνε την πρόσληψή της τροφής τους.
- Τα μωρά μαθαίνουν να απολαμβάνουν το φαγητό. Αν σπρώχνετε το φαγητό στο στόμα του μωρού όταν δεν το θέλει, θα συνδέσει την απογοήτευση και το άγχος με το φαγητό, γεγονός που θα καθυστερήσει τον απογαλακτισμό. Αν το αφήσετε να τρώει με τον δικό του ρυθμό, θα συνδέσει μόνο θετικά συναισθήματα με τις στερεές τροφές. Επιπλέον, ο απογαλακτισμός υπό την καθοδήγηση του μωρού (baby led weaning ή BLW) κάνει τα παιδιά να μην είναι επιλεκτικά σε τροφές, να απολαμβάνουν και να δοκιμάζουν νέες τροφές και τείνουν να προτιμούν πιο θρεπτικές τροφές.
- Κανείς δεν τσακώνεται στο τραπέζι. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει πίεση για να φάει το μωρό στερεά τροφή, δεν υπάρχουν μάχες την ώρα του φαγητού. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν τσακωμοί στο τραπέζι, όλοι έχουν ένα ευχάριστο γεύμα και το μωρό πειραματίζεται σε ένα θετικό περιβάλλον. Δεν χρειάζεται να παίζετε παιχνίδια (όπως το “έρχεται το αεροπλάνο”) για να ξεγελάσετε τα μωρό και να το κάνετε να φάει.
- Τα μωρά μαθαίνουν να τρώνε και να τρέφονται ταυτόχρονα. Ένα παραδοσιακά απογαλακτισμένο μωρό τρέφεται με κουτάλι μέχρι να κατανοήσει την έννοια και στη συνέχεια του ζητείται να φάει μόνο του. Αυτό μπορεί να είναι απογοητευτικό για ένα μωρό που τώρα θέλει να φάει, αλλά ξαφνικά πρέπει να το κάνει μόνο του. Ο απογαλακτισμός υπό την καθοδήγηση του μωρού σημαίνει ότι μαθαίνει πώς να βάζει το φαγητό στο δικό του στόμα και να το απολαμβάνει.
- Δεν υπάρχουν χρονοδιαγράμματα για κανέναν. Απογαλακτισμός υπό την καθοδήγηση του μωρού σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να παρακολουθείτε ένα ημερολόγιο και να κρίνετε το επίπεδο ανάπτυξης του μωρού σας. Αν θέλει να φάει κάτι από το πιάτο σας, αφήστε το (εφόσον είναι κατάλληλο). Αν δεν θέλει καμία από τις στερεές τροφές, προσφέρετε το στήθος ή το μπιμπερό. Τελικά θα παρατηρήσετε ότι καταναλώνει λιγότερο γάλα προς χάριν περισσότερων στερεών τροφών, χωρίς τη δική σας ενθάρρυνση είτε έτσι είτε αλλιώς.
- Κάνει τα μωρά να αισθάνονται μέρος της οικογένειας. Τα μωρά που τρέφονται μόνα τους, μπορούν να κάθονται δίπλα στο τραπέζι και να απολαμβάνουν το δείπνο με την οικογένεια. Το οικογενειακό φαγητό είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να εξασφαλίσετε υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Τα μωρά αντιγράφουν τους γονείς και τα αδέρφια, γεγονός που τα βοηθά να μάθουν την εθιμοτυπία του φαγητού και τη χρήση των σκευών. Είναι επίσης σημαντικός κοινωνικός χρόνος και η μαμά και ο μπαμπάς μπορούν να φάνε τα γεύματά τους ενώ είναι ζεστά.
Για πόσο καιρό μετά τον τελευταίο θηλασμό είναι φυσιολογικό να παράγεται (έστω ελάχιστο) γάλα από το στήθος;
Μόλις σταματήσει εντελώς ο θηλασμός, οι μαστοί σας θα σταματήσουν σταδιακά να παράγουν γάλα. Ακόμη και μετά τη διακοπή του θηλασμού, μπορεί να υπάρχει γάλα στους μαστούς για αρκετούς μήνες έως και χρόνια. Μπορεί να παρατηρήσετε σταγόνες γάλακτος κατά διαστήματα ή μπορεί να είστε σε θέση να αντλήσετε σταγόνες με το χέρι. Εάν τα στήθη σας γίνουν επώδυνα, σκληρά ή ερυθρά μετά τον αποθηλασμό, μπορεί να έχετε απόφραξη γαλακτοφόρων πόρων ή λοίμωξη του μαστού. Σ’ αυτή την περίπτωση, μιλήστε με έναν ειδικό για να διαπιστώσετε εάν χρειάζεστε κάποια θεραπεία.
Εάν συνεχίζεται η αυθόρμητη αυξημένη παραγωγή γάλακτος, ένα χρόνο μετά τη διακοπή του θηλασμού, θα πρέπει να επισκεφθείτε τον γιατρό σας, γιατί μπορεί να υποκρύπτεται κάτι παθολογικό. Η γαλακτόρροια είναι η παραγωγή γάλακτος από τον μαστό που δεν σχετίζεται με την εγκυμοσύνη ή τη γαλουχία. Η παραγωγή γάλακτος ένα χρόνο μετά τη διακοπή του θηλασμού θεωρείται γαλακτόρροια. Διάφορες ορμόνες, όπως η προλακτίνη, τα οιστρογόνα, η ορμόνη απελευθέρωσης θυρεοτροπίνης (TRH), μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή γάλακτος. Ο γιατρός θα πρέπει να σας εξετάσει για να διαπιστώσει την αιτία.
Κινδυνεύει μια μητέρα να πάθει κάτι από τη μικρή ποσότητα γάλακτος που μένει στο στήθος κατά τον φυσικό αποθηλασμό;
Δεν έχει επιστημονικά συσχετισθεί καμία πάθηση της μητέρας με τη μικρή ποσότητα γάλακτος που μένει κατά τη διάρκεια του αποθηλασμού στο στήθος, πέραν της παροδικής διόγκωσης και πόνου στην περίπτωση που το στήθος γεμίσει με γάλα και η μητέρα δεν το αντλήσει έγκαιρα. Είναι παραπληροφόρηση ότι το εναπομείναν γάλα σχετίζεται με ανάπτυξη ογκιδίων ή ασβεστώσεων στο στήθος στο μέλλον.
